Cây trúc sào – đặc điểm, phân bố, kỹ thuật trồng và ứng dụng

Cây trúc sào là một loại trúc phân bố chủ yếu ở các tỉnh phía bắc nước ta. Giá trị của trúc sào mang lại rất lớn. Bài viết sau đây sẽ chia sẻ về đặc điểm hình thái, phân bố, ứng dụng, kỹ thuật gây trồng và chăm sóc. Hãy cùng xem hết bài viết này nhé!

Cây trúc sào là cây gì?

Cây trúc sào (tên gọi khác: trúc cao bằng, mao trúc, mạy khoang cái, mạy khoang hoài, sào pên (tên gọi của dân tộc Dao). Tên khoa học là Phyllostachys edulis, là một loài thực vật có hoa trong họ Hòa thảo.

Đặc điểm hình thái

Trúc sào là loại cây thân đốt, mọc tản ra thành cây đơn độc, mỗi cây cách xa nhau 0.5m-1m. Cây trưởng thành cao trung bình khoảng 10m, cây khí sinh thẳng, tán thưa, phần thân không có cành thì tròn đều.

Thân

Thân trúc sào cao khoảng 7-10m, thân thẳng và tròn đều, đường kính thân 3-5cm. Các lóng dưới phần gốc ngắn và dài dần ở phía trên, chiều dài trung bình của lóng từ 20-25cm. Phần thân được khai thác sử dụng dài từ 4-6 mét.

Lá

Phiến lá thuôn dài, đầu vút nhọn, đuôi hình nêm hơi tù. Mặt trên nhẵn, mặt dưới có lông tơ, mép có răng sắc. Thìa lìa và tai bẹ lá biến thành lông sớm rụng.

Mo

Bẹ mo hình chuông cao, đỉnh mo hẹp. Bẹ mo mỏng, mềm và dẻo. Lá mo hình ngọn giáo, nhỏ, dài và lật ngửa. Tai mo và thìa lìa biến thành lông.

Hoa

Cụm hoa dạng bông, dài 5-7 cm, gốc có 4-6 lá bắc dạng vảy nhỏ. Đôi khi phía dưới cành hoa còn có 1-3 chiếc lá gần phát triển bình thường.

Phân bố

Trúc sào có nguồn gốc chính từ Trung Quốc, Nhật Bản. Khi người Dao di cư từ phí Nam Trung Quốc xuống phía Bắc Việt Nam đã mang theo giống tre quý này. Sau đó một số đồng bào Tày, Nùng ở các tỉnh biên giới phía Bắc cũng trồng loại trúc này ở những khu vực thấp hơn.

Ở Việt Nam trúc sào được trồng chủ yếu tại: Cao Bằng và Hà Giang. Sau này có Lạng Sơn, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Quảng Ninh.

Tại Trung Quốc trúc sào phân bố chủ yếu tại các tỉnh Triết Giang, Phúc Kiến, Giang Tây, Hồ Nam. Tổng diện tích đạt trên 4 triệu hecta.

Đặc điểm sinh học

Điều kiện tự nhiên

Trúc sào phát triển tốt ở độ cao trên 500m ở các tỉnh miền núi biên giới phía bắc nơi có đồng bào Dao, Mèo, Tày , Nùng sinh sống. Nơi có 2 mùa mưa và khô xen kẽ. Mùa mưa thường nóng ẩm và mùa khô thường lạnh, có sương mối, đôi khi có tuyết. Lượng mưa hàng năm trên 1.300mm.

Đặc điểm sinh trưởng và phát triển

Trúc sào được trồng thành rừng. Theo tập quán của người dân địa phương thì trúc sào được trồng rải rác từng đám từ 1 – 2 hecta ở các khu vực sườn đồi. Trong quá trình phát triển chúng xâm lấn vào rừng gỗ nghèo kiệt ở xung quanh tạo nên rừng hỗn giao với các loại cây gỗ.

Nếu trúc sào được trồng ở các khu vực có độ cao so với mực nước biển trên 1000m cây thường cao và to hơn so với trồng ở độ cao dưới 800m. Ở độ sâu 30cm dưới mặt đất, thân ngầm bò lan chằng chịt và nhiều tầng.

Mỗi năm có 2 vụ măng, vụ măng từ cuối tháng 2 đến đầu tháng 5. Vụ măng từ cuối tháng 8 đến đầu tháng 10. Măng mọc nhiều hay ít phụ thuộc vào lượng mưa, thường mọc rộ sau mỗi đợt mưa.

Số lượng cây trên 1 hecta thông thường là 15.000 cây, có khi lên tới 26.000 cây. Tỷ lệ cây ở các cấp tuổi tùy thuộc vào trạng thái rừng. Tuổi thọ của cây trúc sào không quá 8 năm. Trúc sào rụng lá hàng năm nên tán lá có nhiều cành thứ cấp.

Trúc sào có hiện tượng ra hoa rồi chết từng cây hoặc từng đám. Nhưng cũng chưa tìm được hạt. Sau khi ra hoa, cây chết, nếu rừng được chăm sóc thì thâm ngầm lại tái sinh cho thế hệ rừng mới.

Kỹ thuật nhân giống và gây trồng

– Trúc sào được trồng bằng gốc có mang thân ngầm, vì chỉ có thân ngầm mới có khả năng sinh măng và thân khí sinh mới. Chọn những cây trúc to khỏe, không bị sâu bệnh, 1-3 tuổi làm cây giống. Sau khi chọn được cây giống thì đào cả cây lẫn thân ngầm, lấy đoạn thân ngầm dài 40-50cm. Khi đào cẩn thận tránh làm xây xát rễ. Đào xong cắt bớt phần ngọn thân khí sinh, chỉ cần giữ lại 4-5 lóng có cành phát triển là đủ.

– Trồng bằng thân ngầm: chọn các thân ngầm to mập 1-2 tuổi, có màu vàng. Đường kính thân ngầm từ 1-2.5cm. Sau đó cắt thân ngầm thành từng đoạn dài 50-100cm, mỗi đoạn tối thiểu 8-10 mắt trở lên. Hố đào để trồng dài, hẹp và sâu khoảng 30cm, dưới đáy phủ lớp đất mịn sau đó đặt thân ngầm và lấp đất, đất cần làm tơi xốp và không lẫn sỏi đá để thân ngầm dễ dàng nảy mầm. Nên lấp đất cao hơn mặt đất để tránh bị đọng nước.

Trong hai phương pháp thì trồng bằng thân ngầm là phương pháp tối ưu hơn. Đặt tỉ lệ sống cao, thuận tiện nhưng lâu thành rừng. Ngoài ra việc đào chọn thân ngầm làm giống cũng khó khăn hơn.

Chọn vị trí trồng rất quan trọng, ở chân và sườn núi khuất gió có tỉ lệ sống cao hơn ở đỉnh và sườn núi có gió. Thời vụ trồng trúc sào vào cuối đông hoặc đầu xuân (tháng 11, 12, tháng 1 dương lịch). Mật độ trồng 400-500 hố/hecta.

Có thể chọn trồng thuần loại hoặc hỗn giao, có thể trồng xen lẫn với các loại cây gỗ lá rộng thì tre trúc vẫn sinh trưởng tốt.

Khi cây đã phát triển tốt thì hàng năm cần phát luống, dọn dây leo cây bụi. Xới đất dâu khoảng 20cm để cho thân ngầm phát triển nhanh hơn. Khoảng 3-5 năm một lần cần đào bỏ bớt thân ngầm già để giúp cho thân ngầm của cây non phát triển. Chống gia súc, động vật phá hoại măng. Khai thác măng vừa phải, chừa lại những cây măng mập to ở giữa vụ để cây phát triển.

Ứng dụng của trúc sào

Thân trúc sào với những đặc tính đặc biệt như: thân to tròn đều, bóng mịn, mắt ít nổi. Nên được sử dụng làm đồ thủ công mỹ nghệ, cây trúc khô trang trí, xây dựng, đóng bàn ghế, làm cần câu, gậy trượt tuyết, làm chiếu, đan mành.

Giá trị kinh tế và khoa học

Không chỉ cung cấp nguyên liệu tre trúc phục vụ trong trang trí xây dựng, sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ,… Những cánh rừng trúc sào còn là nơi để phát triển du lịch. Cây trúc sào giúp bà con vươn lên làm giàu, đã giúp xanh lại nhiều cánh rừng.

Trúc sào có phần thịt trắng mịn nên thường được dùng làm mành trúc, chiếu trúc. Các sản phẩm chiếu trúc Cao Bằng, chiếu trúc Tây Bắc luôn rất được ưa chuộng cả trong và ngoài nước, là một trong những nguồn hàng xuất khẩu quan trọng. Măng trúc sào được sử dụng làm thực phẩm. Trúc sào cũng có thể dùng làm nguyên liệu giấy.

Hy vọng nội dung bài viết này của Cừ Tràm Thái Dương sẽ mang lại những kiến thức hữu ích dành cho quý đọc giả. Thái Dương hiện đang là địa chỉ cung cấp nguyên liệu cây trúc sào tươi và khô lớn tại TPHCM. Nếu quý khách có nhu cầu đặt hàng vui lòng liên hệ qua hotline: 0888.888.767 để nhận tư vấn báo giá chi tiết.